Informacje o prawie dotyczącym centrów handlowych w Polsce

Centra handlowe stały się nieodłączną częścią polskiego krajobrazu, oferując szeroki wybór sklepów, punktów usługowych i atrakcji rozrywkowych. Działalność tych obiektów regulują liczne przepisy prawne, które określają m.in. zasady ich budowy, funkcjonowania i bezpieczeństwa. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie najważniejszych aspektów prawa dotyczącego centrów handlowych w Polsce.

Definicja i klasyfikacja centrów handlowych

Polskie prawo nie definiuje jednoznacznie pojęcia „centrum handlowe”. W powszechnym użyciu przyjmuje się jednak, że jest to obiekt handlowy o dużej powierzchni, składający się z wielu sklepów i punktów usługowych, połączonych wspólnymi ciągami komunikacyjnymi. Centra handlowe zwykle oferują również dodatkowe atrakcje, takie jak kina, restauracje, place zabaw itp.

Ze względu na powierzchnię i funkcje centra handlowe można podzielić na kilka kategorii:

• Małe centra handlowe: o powierzchni do 5 tys. m2 GLA
• Średnie centra handlowe: o powierzchni od 5 tys. do 20 tys. m2 GLA
• Duże centra handlowe: o powierzchni od 20 tys. do 50 tys. m2 GLA
• Galerie handlowe: o powierzchni powyżej 50 tys. m2 GLA

Warunki lokalizacji centrów handlowych

Lokalizacja centrów handlowych podlega szeregom ograniczeń wynikających z przepisów prawa budowlanego i planowania przestrzennego. Obiekty te mogą być usytuowane jedynie w miejscach przeznaczonych na handel i usługi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Należy również uwzględnić takie czynniki jak dostępność komunikacyjna, oddziaływanie na środowisko naturalne oraz sąsiedztwo innych obiektów.

Inwestycja w budowę centrum handlowego wiąże się z koniecznością uzyskania szeregu pozwoleń i uzgodnień, m.in.:

• Decyzji o lokalizacji obiektu handlowego: wydawanej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
• Pozwolenia na budowę: wydawanego przez właściwy organ nadzoru budowlanego
• Uzgodnień z innymi instytucjami: np. z sanepidem, strażą pożarną, konserwatorem zabytków

Zasady funkcjonowania centrów handlowych

Działalność centrów handlowych regulują przepisy m.in. Kodeksu cywilnego, ustawy o prawie budowlanym, ustawy o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Właściciele lub zarządcy centrów handlowych zobowiązani są do zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy osób zatrudnionych w obiekcie, a także do przestrzegania przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i gospodarki odpadami.

Centra handlowe muszą również przestrzegać zasad wolnej konkurencji i nie mogą stosować praktyk monopolistycznych. Ważnym aspektem jest również ochrona praw konsumentów, którzy mają prawo m.in. do zwrotu towaru, reklamacji wadliwego produktu oraz odstąpienia od umowy zawartej na odległość.

Niedziele handlowe w centrach handlowych

W Polsce obowiązuje zakaz handlu w niedziele i święta. Istnieje jednak szereg wyjątków od tej reguły, z których mogą skorzystać również centra handlowe. W niedziele handlowe w centrach handlowych mogą działać m.in.:

• Sklepy spożywcze: do powierzchni 150 m2
• Punkty apteczne: bez względu na powierzchnię
• Punkty pocztowe: bez względu na powierzchnię
• Restauracje: w częściach przeznaczonych na konsumpcję na miejscu
• Kina: w godzinach projekcji filmów
• Targi: organizowane w obiektach handlowych

Listę wyjątków od zakazu handlu w niedziele określa ustawa o ograniczeniach obrotu handlowego w dni świąteczne i święta.

Bezpieczeństwo w centrach handlowych

Właściciele lub zarządcy centrów handlowych zobowiązani są do zapewnienia bezpieczeństwa osobom przebywającym na terenie obiektu. W tym celu muszą m.in.:

• Zainstalować system monitoringu wizyjnego: Kamery monitoringu powinny obejmować swoim zasięgiem wszystkie strefy publiczne centrum handlowego, w tym sklepy, korytarze, toalety, parkingi i wejścia. Zarejestrowany materiał powinien być przechowywany przez określony czas i udostępniany organom ścigania na ich żądanie.
• Zatrudnić wykwalifikowaną ochronę: Ochroniarze powinni posiadać odpowiednie przeszkolenie i doświadczenie w zakresie zapewniania bezpieczeństwa w obiektach handlowych. Ich obowiązki obejmują m.in. patrolowanie terenu centrum handlowego, reagowanie na incydenty, interwencje w przypadku kradzieży lub zakłócania porządku, a także współpracę z organami ścigania.
• Opracować procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia: Procedury te powinny obejmować m.in. plany ewakuacji w przypadku pożaru lub innego zagrożenia, zasady postępowania w przypadku kradzieży lub napadu, a także procedury udzielania pierwszej pomocy.
• Regularnie przeprowadzać szkolenia dla pracowników: Pracownicy centrum handlowego powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia. Szkolenia te powinny obejmować m.in. zasady rozpoznawania zagrożeń, zasady postępowania w przypadku pożaru lub innego zagrożenia, zasady udzielania pierwszej pomocy, a także zasady postępowania w przypadku kradzieży lub napadu.
• Współpracować z lokalnymi organami ścigania: Właściciele lub zarządcy centrów handlowych powinni utrzymywać stały kontakt z lokalnymi organami ścigania i informować je o wszelkich incydentach, które miały miejsce na terenie obiektu. Współpraca ta może obejmować m.in. wymianę informacji o potencjalnych zagrożeniach, wspólne patrole i ćwiczenia.
• Zadbać o odpowiednie oświetlenie: Dobrze oświetlone centrum handlowe jest mniej atrakcyjnym miejscem dla przestępców. Oświetlenie powinno obejmować wszystkie strefy publiczne centrum handlowego, a także parkingi i wejścia.
• Zapewnić dostęp do systemów alarmowych: W centrum handlowym powinny znajdować się łatwo dostępne systemy alarmowe, które w przypadku zagrożenia mogą zostać uruchomione przez pracowników lub klientów.
• Regularnie przeprowadzać kontrole bezpieczeństwa: Właściciele lub zarządcy centrów handlowych powinni regularnie przeprowadzać kontrole bezpieczeństwa w celu identyfikacji i eliminacji potencjalnych zagrożeń. Kontrole te powinny obejmować m.in. stan techniczny obiektu, systemów monitoringu i alarmowych, a także procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia.

Należy również pamiętać, że bezpieczeństwo w centrum handlowym to nie tylko kwestia systemów technicznych i procedur. Ważną rolę odgrywa również edukacja i świadomość zarówno pracowników, jak i klientów. Regularne szkolenia i kampanie informacyjne mogą znacząco przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa w centrum handlowym.

Powyższe omówienie stanowi jedynie krótkie wprowadzenie do zagadnienia prawa dotyczącego centrów handlowych w Polsce. Pełna analiza przepisów wymaga pogłębionej wiedzy prawniczej. Warto jednak pamiętać, że znajomość podstawowych zasad funkcjonowania centrów handlowych jest niezbędna zarówno dla właścicieli i zarządców tych obiektów, jak i dla klientów, którzy korzystają z ich usług.